İstanbul Boğazı’nın yaklaşık 780 metre genişliğindeki en dar yeri kabul edilen bölgenin bir ucu Rumeli, karşısı Anadolu Hisarı. 1390 yılında Yıldırım Bayezid’in, Karadeniz’den gelebilecek bir tehdidi önlemek için yaptırdığı Anadolu Hisarı, Göksu Deresi’nin de denetim altına alınabilmesini sağlamış. Bulunduğu bölge öylesi hoşlukta ki Hisar’a, ‘Güzelce Hisar’ ismini vermiş. Bugün bile etrafında her ne olursa olsun, hoşluğundan bir şey eksilmemiş.
Ne var ki uzun yıllardır harap ve unutulmuş halde bırakılan Hisar; dışarıdan görülüp geçiliyor, ne tarihine dokunuluyor ne de gezilip görülüyordu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Kültür Varlıkları’na bağlı İBB Miras, kentin tarihi ruhunu adım adım ayağa kaldırırken, 632 yıllık Hisarı da unutmadı. 1990 yılından bugüne ayak basılmamış Anadolu Hisarı’nın onarımına başladı. Çalışmalar devam ederken, açık şantiye seyahatlerine de devam ediliyor.
Güzelce Hisar, yakında İstanbullunun yeni müze, aktiflik ve stant alanı olacak. Vaktinde çok savaş ve acı lakin bir o kadar da hoşluğa şahit olmuş yapıdan, Boğaz’a güzel anılar yayılacak.
BÜYÜK FETHİN TAARRUZ KALESİ
Yıldırım Bayezid’in savunma ve müşahede emeli ile yaptırdığı Anadolu Hisarı, 1452 yılına gelindiğinde Fatih Sultan Mehmet tarafından köşeleri burçlu bir formda çevrilerek ‘Hisarpeçe’ halini almış. Değerli bir taarruz kalesine dönüşmüş. İstanbul’un Fethi’ne giden yolda pozisyonu ve fonksiyonuyla simge bir yapı olmuş. Tarihi kaynaklarda ‘Güzelcehisar’, ‘Gözlücehisar’ ismiyle anılan; Fatih Sultan Mehmet devrinde ise ‘Yenicehisar’ ismiyle de bilinen Anadolu Hisarı, büyük fetihle birlikte 1453 yılında tahminen de asli misyonunu gerçekleştirmiş oldu.
HAPİSHANEDEN HARABEYE
Fethin kıymetli şahidi Hisar, bir devir hapishane olarak da kullanılmış. 1830 yılına dek sağlamlığını korumuş olsa da vakit içinde etrafındaki değişimden de etkilenmiş. Bölgenin hayat alanına dönüşmesi ile bir arada içinden cadde geçer olmuş. Sonraları tamirler görmüşse de özgün dokusu bozulmuş, İstanbul’un baht ortağı olmuş. Yıpranmış, unutulmuş. Harap olmuş haliyle bile koruduğu hoşluğuna bakıp geçilmiş…
İSTANBUL HİSARLAR MÜZESİ
Rumeli ve Anadolu Hisarları, kentin çağdaşlaşmasıyla betonlaşan bahtına iştirak eden siluetinin vazgeçilmez modülleri. Bugün, İBB Miras gruplarınca restore ediliyor ve çalışmalar sırasında da gezilerek her evresi kentli ile paylaşılıyor. Vaktiyle fethi müjdeleyen yapılar, yakında ‘İstanbul Hisarlar Müzesi’ ismiyle tarihi kıymetini, hoşluklarını ve yıllar var görülmemiş Boğaz görünümünü ziyaretçilerle paylaşmaya hazırlanıyor.
ÖNLEYİCİ MÜDAFAA
İstanbul’un yeni kültür alanına dönüşecek tarihi yapının onarımı da incelikle sürüyor. Tüm süreci meraklılarla paylaşan İBB Miras grubu, şu an faal 35’e yakın onarıma da devam ediyor. Anadolu Hisarı çalışmalarını yerinde basınla paylaşan Kültür Varlıkları Daire Lideri Oktay Özel, “çalışmaların, kamuya unutulan kıymetli bir olguyu da hatırlattığını” söyledi.
İBB Miras vurgusunda liyakat, ihalesiz kamu eliyle çalışma bulunduğunu belirten Özel, maksatlarının kamu bütçesiyle yıllardır atıl duran tarihi yapıların, onarımının akabinde tertipli olarak bakımlarını da gerçekleştirebilmek olduğunu aktardı. Özel, tarihi yapılarda önleyici muhafazanın hayati ehemmiyetinin olduğunu ve İBB Miras’ın tam da bu kavramdan doğduğunu belirtti.
HARABE ESTETİĞİ
İBB Miras, yürütülen tüm çalışmalarda harabe estetiğinin korunmasına da büyük ehemmiyet veriyor. Bu hususta hassasiyet gösterdiklerini belirten Oktay Özel, “Amacımız, onarım çalışmalarında yapılan keyif kaçırıcı genel yanılgıya düşmemek” diyor. Yeni taşlarla yapılan ve tarihi dokusunun üzerini yapay bir deri üzere örten makûs onarım çalışmalarından duyulan rahatsızlık malum.
Özel, gerekli görüldüğünde kendi çalışma alanı dışında kalan uygulamalara dahi İBB’nin Müdafaa Uygulama ve Kontrol Müdürlüğü (KUDEB) kanalıyla müdahalelerde bulunduklarını söyledi.
HAZİRAN’DA HALKA AÇILACAK
“Rumeli Hisarı’na 1950, Anadolu Hisarı’na ise 1930 yıllarından bugüne tarihinin en kapsamlı onarım çalışmasını yapıyoruz” diyen Özel, İstanbul’un Fethi’ne tanıklık etmiş iki kıymetli yapıtı gelecek kuşaklara aktarmaktan memnunluk duyduklarını paylaştı.
Boğaz’ın bu iki hoş bekçisini geleceğe ve İstanbul’u ziyarete gelenlere sıhhatle taşımanın kıymetli misyonları olduğunu bilen Özel, 1990 yılından beri kapalı olan Anadolu Hisarı’nın, haziranda halka açılacağı haberini verdi.
İSTANBUL’A YENİ KÜLTÜR ALANI
Dünya’nın iki kıtasının en yakın iki kıyısında konumlanmış Hisarlar, itinayla devam eden çalışmalar tamamlandıktan sonra İstanbul’un yeni müze, kültür ve stant alanı olacak. Boğaz’ın eşsiz görüntüsüne müzik ve sanat karışacak.
- Çalışma alanı, açık onarım yaklaşımı ile İstanbulluların ziyaretine açık. Anadolu Hisarı, Eylül 2021’de başlayan seyahatlerle yaklaşık 2 bin kişi tarafından görüldü.
- 2000’lerin başında Müdafaa Kurulu’ndan onay alan, fakat uygulanmayan onarım projesi, İBB idaresi tarafından 2021 yılında başlatıldı.
- Anadolu Hisarı’nın çabucak yanında bulunan İBB bünyesindeki namazgâh da çalışma kapsamında yenileniyor.
News
