Mustafa Kemal Atatürk’ü tarih sahnesine çıkaran Çanakkale Savaşları, karada, 25 Nisan 1915 tarihinden 9 Ocak 1916 gününe kadar 260 gün devam etti. İşgal kuvvetleri 252 bin, Türk kuvvetleri 213 bin 882 olmak üzere toplam 465 bin 882 kayıp verdi. İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi, Emekli Tuğgeneral Naim Babüroğlu, tarihe geçen bu direnişin sonuçlarını ve bu zaferde Atatürk’ün tesirini Cumhuriyet’e kıymetlendirdi. Atatürk’ün Çanakkale’de, Osmanlı’nın başşehri İstanbul’u, padişahı ve payitahtı dört kere kurtardığını söyleyen Babüroğlu, şunları anlattı:
– Birinci kurtarışı, 25 Nisan 1915’te Arıburnu’na çıkan düşmana 57 ve 27’inci alaylarla yaptığı akındır. Yarbay Mustafa Kemal, bu taarruzda bağlı olduğu Ordu komutanlığından buyruk verilmemesine karşın, inisiyatif kullanarak düşmanı püskürtür ve İstanbul’u kurtarır. Bu hücumda, savaş tarihine geçen şu buyruğu verir: “Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek vakit zarfında, öteki kuvvetler ve kumandanlar yerimizi alabilir.”
– İkinci kurtarışı; Albay rütbesiyle Anafartalar küme kumandanı olarak, taarruz yapan İngiliz Kolordusu’na, 9 Ağustos 1915’te 7 ve 12’nci tümenlerle yaptığı ataktır.
– Üçüncü kurtarışı; 10 Ağustos 1915 günüdür. Conkbayırı’na kadar ilerlemiş İngiliz kuvvetlerine karşı sabah 4.30’da yaptığı ünlü süngü hücumudur. Conkbayırı Süngü hamlesiyle, şimdi 34 yaşındaki Mustafa Kemal, 3 bin yıl evvel yapılan Truva Savaşı’nın intikamını alır.
– Dördüncü kurtarışı, 21 Ağustos 1915’te, İkinci Anafartalar Muharebesi’nde çok daha güçlü İngiliz kuvvetlerine yaptığı karşı taarruzdur. Böylelikle işgal kuvvetlerinin İstanbul hayali son bulur’’
“KEMALYERİ’NDE DOĞDU”
YABANCILARIN GÖZÜYLE ATATÜRK
– Gelibolu İşgal Kuvvetleri Başkomutanı İngiliz Orgeneral Hamilton: “Conkbayırı’nda Türkler, çok yeterli bir kumandana sahipler. Çok âlâ komuta edilen ve yiğitçe dövüşen Türk ordusuna karşı savaşıyoruz.”
– İngiliz savaş tarihi müellifi Alan Moorehead: “O genç ve dahi Mustafa Kemal’in o sırada orada bulunması, müttefikler bakımından tarihin en acı darbelerinden biri olmuştur.”
– Anzak Kolordu Kumandanı General Birdwood, Çanakkale Savaşı sonrası İngiltere’de Mareşalliğe kadar yükseldi. 21 Kasım 1938’de, Atatürk’ün Ankara’daki cenaze merasimine, hekimlerin itirazına karşın, ayağı şiş olduğu halde üniformasıyla katıldı ve zahmetle ayakta durduğu halde hürmet duruşunda bulundu.
ADIM ADIM ÇIKARMA
7-8 Mart 1915: Nusrat mayın gemisi, sabah 05.00’te Erenköy koyuna gelerek, boğaza gizlice 26 mayınlık bir mayın çizgisi döşedi.
18 Mart: İtilaf Devletleri’ne ilişkin ikisi İngiliz ve biri Fransız olmak üzere üç deniz tümeninden meydana gelen müşterek donanmanın büyük ateş gücüne sahip olan savaş gemileri, Çanakkale Boğazı’nın her iki yakasındaki mevzilerden açılan ağır ateş ve mayınların tesiriyle, güçlerinin yüzde 35’ini kaybetti, kurtulmayı başaranlar da çekilmek zorunda kaldı.
19 Mart: Çanakkale hezimetine ait haberler, İngiltere ve Fransa’da tasa yarattı ve İngiliz Savaş Kurulu ivedilikle toplantıya çağrıldı.
23 Mart: Amiral de Robeck, Churchill’e, kara kuvvetlerinin çıkarma yapmasına kadar, donanmanın çok önemli harekâtta bulunmayacağına dair bir bildiri gönderdi.
24 Mart: Başkumandan Vekili ve Harbiye Nazırı Enver Paşa, Almanya’nın İstanbul Büyükelçisi Baron von Wangenheim’ın da teklifiyle, III. Kolordu’nun V. Ordu sistemine sokulmasından sonra, yeni ordu komutanlığı misyonunu, Mareşal Liman von Sanders’e verdi.
10 Nisan: İtilaf Devletlerinin Akdeniz Seferî Kuvvetler Genel Karargâhı, Limni Adası’na vardı. Mondros Limanı önlerinde bulunan Queen Elizabeth gemisinde toplanan İtilaf kumandanları, yapılacak kara harekâtına son biçimini verdi.
15 Nisan: Limni Adası’nın Mondros Limanı’na ve liman açığına toplanan İtilaf Devletlerine ilişkin savaş gemileri, çıkarma için son hazırlıklarını yapmaya başladı.
24 Nisan: General Hamilton’ın yönetimi altında Mondros Limanı’nda bulunan İtilaf Devletleri’ne ilişkin irili ufaklı 200 gemi, dünyanın o vakte kadar yapılmış en büyük amfibi (çıkarma) harekâtını gerçekleştirmek üzere yola çıktı. Çıkarma için birinci götürülen kuvvetlerin ölçüsü 50 bin kişiydi. Bu sayı, ilerleyen vakit içerisinde yarım milyonu geçti.
25-26 Nisan:
30 Nisan: 19. Tümen Kumandanı Kurmay Yarbay Mustafa Kemal, savaş sırasında göstermiş olduğu aktif ve fedakâr hizmetlerinden ötürü, gümüş imtiyaz madalyasıyla ödüllendirildi.
News
