0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

EPA

Macaristan’da Viktor Orban’ın seçim zaferinin yankıları daha dinmeden Avrupa Birliği beklenen adımı attı. AB Kurul Lideri Ursula von der Leyen Salı günü Macaristan’a karşı hukuk devleti kurallarının ihlal edilmesi nedeniyle yaptırım süreçlerine başlandığını açıkladı.

Avrupa Parlamentosu’nda konuşan komite lideri bir soru üzerine, Avrupa Birliği’nin Macaristan ile pek çok mevzuda ihtilafları bulunduğunu lakin en kıymetli hususun da ülkedeki yolsuzluk argümanları olduğunu söyledi.

Macaristan’a verilen AB yardımlarının ödenmesi, hukuk devleti ihlalleri argümanları üzerinde geçen yıl durdurulmuştu.

Von der Leyen sorumlu komite üyesi Johannes Hahn’ın Macar hükümeti yetkilileri ile resmen görüştüğünü ve komitenin süreçlerinin başlatıldığına dair dokümanları de Budapeşte’ye gönderdiğini söyledi.

Von der Leyen’in bu açıklaması üzerine Macar ulusal para ünitesi Forint %5 paha kaybetti.

Bu gelişme elbette akla iki gün evvel Macaristan’da seçimleri kazanan Viktor Orban’ın, seçim zaferini kutlarken yaptığı konuşmada, kelamlarına Brüksel’e meydan okuyan şu cümlelerle başlamasını getirdi:

“Öyle bir zafer kazandık ki, değil Brüksel’den, Ay’dan bile görülür”

Macaristan Başbakanı Viktor Orban, 12 yıllık iktidarı mühletince pek çok sefer Avrupa Birliği’ni karşısına almaktan çekinmemişti. Budapeşte ve Brüksel ortasında yaşanan atışmalar, elbette her iki taraf açısından da farklı açılardan değerlendiriliyordu.

AB, Macaristan’da Orban iktidarı periyoduna ilişkin uygulamaları birçok kere dertle izliyor ve bunların bir kısmının AB’nin temel mevzuatıyla çelişkiler oluşturduğunu, AB’nin temelini teşkil eden mukaveledeki hukuk devleti unsurlarının çiğnendiği korkuları yarattığını söylüyordu.

EPA

ŞAİBELİ FON DAĞITIMI

Avrupa Birliği bilhassa AB fonlarının Macar hükümeti tarafından şaibeli bir halde dağıtıldığı argümanları üzerinde duruyordu. Bu mevzuda hazırlanan birtakım raporlar (OLAF raporu), bu savları doğruluyordu.

Memleketler arası Şeffaflık Örgütünün (Transparency International) 2022 araştırmasına nazaran Macaristan AB içinde yolsuzlukların en fazla olduğu ikinci ülkeydi. Avrupa Birliği tezlerin daha âlâ bir biçimde soruşturulabilmesini öneriyordu.

Bunun yolu ise Macaristan’ın AB tarafından kurulan ve ülkeler bazında soruşturma yetkilerine de sahip olan Avrupa Savcılığı’nı kabul etmesi ve bu kuruma Macaristan topraklarında da soruşturma müsaadesi vermesiydi.

Macar hükümeti bu talebi reddetti. Bu kuruma katılmadı. Macar hükümeti Brüksel’in yetkilerini ulusal egemenlik şartlarını ihlal edecek biçimde genişletmek istediğini öne sürüyordu. Budapeşte “Brüksel bürokratlarının” hamiliğini reddettiğini açık açık tabir etti ve geçtiğimiz yıllar içinde Brüksel aksisi kampanyalar başlattı.

Lakin bütün bunlar olurken, Budapeşte AB yardımlarını almaya da devam ediyordu. Sonunda ipler gerildi, ve 2021 yılı sonlarında Avrupa Birliği hem Macaristan ve hem de Polonya ile ilgili olarak hukuk devleti kurallarının ihlali prosedürünü başlattı. Birinci tedbir olarak da her iki ülkeye verilen yardımların ödenmesinin, sıkıntılar ortadan kaldırılıncaya kadar durdurulmasına karar verdi.

BUDAPEŞTE BRÜKSEL KARŞISINDA YALNIZ MI KALDI?

AB’nin uzun bir tereddüt periyodunun akabinde 2021 yılının sonbaharında Macaristan ve Polonya karşısında ihlal prosedürünü başlatmasının nasıl bir yol haritası izleyeceği o vakit şimdi çok net belirli değildi.

EPA

Vişegrad Ülkeleri olarak isimlendirilen dört doğu Avrupa ülkesi, Polonya ve Macaristan’ın liderliğinde AB içinde önemli bir lobi kümesi olarak seslerini duyurabiliyor ve AB’nin başka üyelerini gerekirse bu tartışmada tarafsız pozisyonlara çekebiliyordu.

Fakat ortadan geçen birkaç ay Avrupa’da çok şeyi değiştirdi. Rusya’nın Ukrayna’yı istila etmesi, 2. Dünya Savaşı’nı anımsatan vahim savaş sahneleri ve Batı Avrupa ülkelerinin Rusya’nın yayılmacı siyasetiyle yüzleştiklerinde içine düştükleri şaşkınlığın ve çaresizliğin akabinde, süratli ve kesin adımlar atılacağının birinci işaretleri de geldi.

AB’nin, Fransa ile birlikte merkez gücü pozisyonunda olan Almanya, bir yandan Rusya’ya karşı süratli tedbirler almaya başladı, öteki yandan da o tarihe kadar elden bırakmadığı Doğu Avrupa ülkelerine karşı takındığı müsamahaya son vereceğinin sinyallerini duyurdu.

Avrupa Birliği’nin Macaristan’a karşı Salı günü yapılan açıklamada hissedilen net hali alma hamasetini gösterebilmesinde, elbette Polonya’nın da kıymetli hissesi vardı. Zira Ukrayna’ya olan Rusya müdahalesi, Rusya’yı ulusal güvenliğinin en değerli tehdidi olarak gören Polonya’nın dış siyasetinde da revizyona neden olmuştu.

Varşova, Ukrayna-Rusya çatışmasında “tarafsız” konum almaya çalışan Macaristan’dan uzaklaştı. V4 ülkelerinin son tepe toplantısına katılmadı ve AB içinde en sıkı müttefiki olan Macaristan’ı yalnız bırakabileceğinin sinyallerini verdi.

Brüksel için bu sinyal anlaşılan tekrar atağa geçmek için kâfi bir işaretti.

Getty Images

AVRUPA BİRLİĞİ VE MACARİSTAN ORTASINDAKİ BAĞLARIN GELECEĞİ

Avrupa Birliği’nin merkezi yapısının güçlenmesinin yolunun “sorun yaratan Doğu Avrupa ülkelerini disiplin altına almaktan” geçtiği açık. Ülkesinde gerekirse nükleer başlıklı Amerikan füzeleri bile yerleştirmeye hazır olduğunu açıklayan Varşova, ulusal güvenliği açısından Brüksel’in taleplerine razı olmuş görünüyor.

Şu anda birincil sorun Macaristan. Genel seçimler öncesi, yani AB ile daha sıkı bağlar kurmayı vadeden muhalefetin muvaffakiyet ihtimalinin şimdi var olduğu vakit diliminde sorun dondurulmuştu. AB, yaptırımlarını uygulamak için seçim sonuçlarını beklemeyi tercih etti.

Lakin Viktor Orban’ın büyük zaferiyle hesaplar alt üst oldu. Macar başbakanı seçimlerden seçmenlerden aldığı büyük bir takviyeyle çıktı ve bu dayanağa güvenerek de, seçim konuşmasında Brüksel’i açıkça amaç aldı.

Brüksel de Salı günü yaptığı açıklamayla cevap verdi ve Macaristan ile ilgili ihlal süreçlerinin başlatılacağını açıkladı.

Viktor Orban’ın bugün yüz yüze kaldığı en büyük çelişki, kendisine büyük dayanak veren Macar seçmenlerin, tıpkı vakitte Avrupa Birliği’ne dört elle sarılmaları.

Şimdiye kadar yapılan kamuoyu araştırmalarının tümünden çıkan sonuç Macar toplumunun en az dörtte üçünün AB’den çıkmayı asla onaylamadığı.

Yani Macar başbakanının hareket imkanları bu alanda hayli hudutlu.

Getty Images

VİKTOR ORBAN BU DEZAVANTAJI AVANTAJA DÖNÜŞTÜREBİLİR Mİ?

AB ve Macaristan ortasındaki tartışmaların geleceği çok bilinmeyenli bir denklemin sonucuna bağlı. Bu denklemde bilinmeyenlerin başında Rusya-Ukrayna savaşı geliyor. Çarpışmaların sonunda mümkün bir barış sürecinin şekillenmesinde ortaya çıkacak şartlar, AB’nin dış siyasetine damga vurabilecek kıymete sahip.

AB’nin Rusya’ya karşı çıkarlarını ve durumlarını savunabilmesi için kendi içinde otoritesini sağlamlaştırması, üye ülkelerle daha sıkı ve disiplinli bir bağ geliştirmesi gerekiyor. Macaristan bugünkü pozisyonu prestijiyle buna mani teşkil ediyor. Lakin Rusya’nın ana sorun haline geldiği bir memleketler arası anda Brüksel’in Macaristan üzerinde çok baskı uygulayabilme talihi da yok ve bunu Orban da biliyor.

Gerisinde seçimlerden aldığı güçlü bir iç takviye olmasına karşın hareket imkânları kısıtlı olan, fakat memleketler arası ilgilerde stratejik düğümlerin tahlilinde büyük tecrübeye sahip Viktor Orban işte bu dezavantajı avantaja dönüştürebilir.

Rusya ile olan sıkı ve çok taraflı alakalarını savaşın başlamasının akabinde kademeli bir formda terk eden, ve bunu seçimlere bir üstünlük olarak taşıyabilen Orban, birebir taktiği Avrupa Birliği ile olan bağlantılarında de uygulayabilir.