İstanbul’un fethine kadar 916 yıl kilise, 1453’ten 1934’te alınan kararla müze oluncaya dek cami olarak kullanılan, 86 yıl da müze olarak hizmet veren Ayasofya, 2021 yılının temmuz ayında cami olarak ibadete açıldı.
UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunan Ayasofya, kapılarını yerli ve yabancı turistlere açmasının akabinde birçok hasara uğradı.
Son vakitlerde tahrip manzaralarıyla gündemde yerini alan Ayasofya’nın açılmasından evvel tarihçiler ve arkeologlar milletlerarası boyutta olan bu tarihi ve kültürel mirasın, iktidar tarafından siyasi bir arbedenin aracı yapılmasına reaksiyon gösterdi. Reaksiyon gösterenler ortasında ünlü tarihçi İlber Ortaylı da vardı. Ortaylı, Ayasofya’nın siyaset aracı yapılmasını gerçek bulmadığını belirtmişti.
TAHRİBAT MANZARALARI REAKSİYON ÇEKMİŞTİ
Son haftalarda toplumsal medyada yayılan çeşitli imajlar Ayasofya’nın neden müze olarak kalması gerektiğinin kıymetini bir defa daha gözler önüne serdi. Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay tarafından 26 Nisan’da paylaşılan gönderide, 500 yıllık tarihi su haznesinin kapağının kırıldığı ve içine ayakkabıların konulduğu görülmüş, imajlar epeyce reaksiyon çekmişti.
BAYRAMDA TAM 104 BİN 325 KİŞİ ZİYARET ETTİ
Yansıların büyümesi üzerine Cumhuriyet, Ayasofya’ya giderek olanları yerinde izledi. Hafta içi olmasına karşın hıncahınç olan Sultanahmet Meydanı’ndan binlerce turistin Ayasofya’ya akın ettiği gözlendi.
Uzmanların söylediğine nazaran 1500 yıllık tarihi yapının bu kadar ağır ziyaretçi akınına uğraması yıpranmayı harika hızlandırıyor. Bu yaklaşımı Vakıflar Genel Müdürlüğü de onaylıyor.
AYASOFYA BU ZİYARETÇİ AKININI KALDIRABİLECEK Mİ?
Su haznesindeki skandal imajdan birkaç hafta öncesine gidelim… İmparatorluk Kapısı’ndaki ahşap madalyon üzerindeki tahribat yeniden toplumsal medyada gündem olan kareler ortasındaydı.
Yurttaşların kültürel mirasın korunması gerektiğine yönelik tenkitleri sonrası Vakıflar Genel Müdürlüğü mevzuyla ilgili bir açıklama yaparak, “Oluşan tahribatta bir güvenlik zafiyeti kelam konusu değildir. Lakin takdir edersiniz ki müze statüsünde iken günde 18-19 bin bandında olan ziyaretçi sayısı mescide dönüştürülmesiyle 40-45 binleri bulmaktadır.” dedi. Bu sayı bayramda tam tamına 104 bin 325 şahsa ulaştı.
“İNSAN NEFESİNDEKİ NEM BİLE ÇOK ZİYAN VERİYOR”
Sanat Tarihi Derneği Lideri Şerif Yaşar, bahisle ilgili Cumhuriyet’e konuştu.
Ayasofya’nın çok hassas ve korunması gereken bir yapı olduğuna dikkat çeken Yaşar, “Ayasofya müzeyken bir bilim heyeti vardı. Bu bilim konseyi toplantı yaptığında orada şöyle bir karar alınmıştı: ‘Ayasofya artık 1500 yıllık. İçeride insan nefesinin oluşturacağı nem dahi çok ziyan veriyor ve ömrünü kısaltıyor. Bu yüzden artık turistler en fazla 20 kişilik kümeler halinde içeriye alınsın yoksa bu Ayasofya’nın ömrünü kısaltır.’
Lakin biliyorsunuz bilim heyetleri Türkiye’de istişare niteliğindedir, karar vermezler. Karar mercii daima devlet kurumundaki bir vazifelidir. Maalesef şu an Ayasofya’dan sorumlu şahıs, daha evvel Beyoğlu Belediyesi’nde ruhsat işleri müdürlüğü yapmış, bu işlerden hiç anlamayan, kapı olayı olduğu vakit ‘tamir edeceklerini’ söyleyen, aslında olayın onarım olduğunu bile bilmeden onarım yerine tamir sözünü kullanan bir arkadaş. Bu yüzden bunların hepsi normal” tabirlerini kullandı.
“BÖYLE GİDERSE AYASOFYA 2050’Yİ GÖRMEZ”
Şerif Yaşar, kelamlarına Ayasofya’daki işçi yetersizliğinden bahsederek şöyle devam etti:
“Öte yandan ben Ayasofya’da vazifeli olan birçok arkadaşla konuştum. Hepsi gelip ‘Şerif Beyefendi bu imajların sorumlusu biz değiliz zira biz burada çok yetersiziz. Bu kalabalık bizim yetişebileceğimiz bir kalabalık değil. Biz bütün yetkililere çalışanın yetersiz olduğunu söyledik fakat kimse yeni misyonlu getirmedi. Bu yüzden herkes toplumsal medyada bizi suçluyor’ dedi. Dediğim üzere, orada işten anlamayan birileri olduğu için bu durum daha çok yaşanır. Şayet Ayasofya için bir an evvel tedbir alınmaz ve onarım geçirmezse 2050’yi görmez. Muhakkak görmez”
YAVAŞÇAY: GİRİŞLERİN FİYATLI OLMASI LAZIM
Arkeolog ve fotoğrafçı Ömer Faruk Yavaşçay da hususla ilgili Cumhuriyet’e konuşarak, Ayasofya’ya giren yurttaşların maksatlarının sadece ziyaret olmadığından kelam etti. Ayasofya’nın cami olarak kullanılmasına karşı olmadığını lisana getiren Yavaşçay, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Namaz turistlerin çok ilgisini çeken bir durum, tıpkı bizim kilise ayinleri izlemek istememiz üzere. İkincisi Ayasofya’ya giriş saatleri daha fazla. Gece bile ziyaret edebiliyoruz lakin altını çizerek söylüyorum Ayasofya’ya girişler katiyen fiyatlı olmalı. İsteyen ibadetini yapsın ancak biz ziyaretçi kalitesini yükseltmeliyiz .İnsanların tek emeli Ayasofya görmek, keşfetmek ve ibadet etmesi olması lazım. Para veren insan Ayasofya’ya bedel verdiği için o parayı verir, fiyatsız olursa her önüne gelen istediği hedef uğrunda Ayasofya’yı kullanır ve ziyan verir.
Ayrıyeten Ayasofya’nın hayatta kalması için milyonlarca dolar bakım ve tamir masrafları var, bunların karşılanması lazım. Bu şu an da karşılanıyor olsa bile gelen hükümetlere git gide yük olacak ve bir müddet sonra Ayasofya’ya ayrılan bütçe azalacak. Böylelikle Ayasofya bakım masraflarını kendi karşılayabilir. Devletin kasasından da bir kuruş çıkmaz.”
“ÜCRETSİZ DİYE TUVALETLERİNİ YAPMAK İÇİN GELİYORLAR”
Ayasofya’da karşılaştığı problemleri fotoğraf karelerinde toplayan Yavaşçay, şunları da ekledi:
“En değerli yapımız Ayasofya’nın bahçesinde her gidişimde çocukların top oynaması. Bu türlü tarihi duvarların ve sütunların olduğu yapıda bu durum kolaylıkla etrafa ve yapıya ziyan verebilir. Ayasofya’nın en kıymetli yerlerinden Doğu Roma İmparatorluğu’nun yapmış olduğu iç narteks kısmı ve Osmanlı’nın ise insanların dinlenip, kuran okumaları için yapmış olduğu mahfil kısmının alt kısmı, fotoğraflarda göründüğü üzere bebek arabası istilası altında. Bu imajlar iç acıtıyor.
Ayasofya’nın çabucak yanında ahşap bir tuvalet binası var o tuvaleti Ayasofya’nın bahçesinden kurtarmamız lazım. Birçok insan giriş fiyatsız diye tuvaletini yapmak için geliyor yalnızca Ayasofya’ya, bu türlü mükemmel ve dini mevzudan kıymetli yerin yanında tuvalet olmaması lazım.
Ayasofya’nın içinde saatlerce uyuyan ve valizleri ile giren beşerler. Girişler fiyatsız olduğu için birçok insan dinlemek, yatmak, ya da seyahatten evvel bekleme noktası olarak kullanıyor güzelim Ayasofya’yı. Ayrıyeten birtakım girilmemesi gereken yerlerin garip bir formda enkaz yığını halinde kapatmışlar. Çok makûs bir manzara maalesef.”
ISLAK ÇORAPLAR, AYAKKABILARLA GİRİYORLAR
İktidar için ticari gelir kapısı olan 1500 yıllık tarihi hazinenin içerisinde yerlerde yatanlar, çöp bırakanlar, ıslak çoraplarıyla gezip, ayakkabılarını sağa sola bırakanlar da eforu… Artık herkesin aklında birebir soru: “Ayasofya bu kadar ağır ziyaretçi akınını kaldırabilecek mi? Bu harika mirasın siyasi iktidarın seçim atağı olduktan sonra uğradığı tahribatın telafisi mümkün mü?”
News
