Çocukların ahenge rutinlerinde değişiklik olsa da uyku muhtaçlığının yeni doğan bebeklerde ortalama 18 saat, 1 yaşta 14 saat, 5 yaşta 12 saat, 6-7 yaşlarında 11, ergenliğin başlangıcında ise 9 saat olduğunu kaydeden Öğr. Gör. Zeynep Deniz Seven, uyku gereksinimini gereğince karşılayamayan çocuklarda; davranış bozukluğu, hiperaktivite depresyon, korku, uykuya dalamama, kabus görme, çok kilo alma üzere problemlerin görüldüğünü belirtti.
Çocukların yaklaşık olarak yüzde 40’nın uyku sorunu yaşadığını belirten Seven, bu sorunla başa çıkmayı sağlayacak değerli tavsiyelerde bulundu.
Bebeklerde uyku nizamının en kritik mevzulardan biri olduğunu belirten Öğr. Gör. Zeynep Deniz Seven, “Gece uykusunun nizamlı olması hem bebek hem de anne-babalar için rahatlatıcı bir faktördür. 1 yaş civarında gece uygun uyuyan çocuğun bile 5-8 defa uyanması olağandır. Bu durumu ileriki yıllarda olağan uyku döngüsü geçişleri takip eder. Gece uyanmaları düzgün ve makûs uyuyan çocukları ayırt etmek için değerli bir kriterdir. Uygun uyuyanlar gece uyanırlar lakin rastgele bir müdahaleye gerek kalmaksızın tekrar uyurlar. Makûs uyuyanlar ise kesinlikle bir müdahale sonucunda uyurlar. Burada bilinmesi gereken değerli bir mevzu birtakım bebeklerin öz-rahatlatıcı nitelikte olmalarıdır. ‘Öz-rahatlatıcı’ terimi bebeklerin rastgele bir yardım olmadan kendi kendilerine uykuya dönmelerini tabir eder. Bu cins bebekler uyandıklarında bir şeye sarılarak, parmağını emerek tekrar uyurlar. Ekseriyetle ebeveynler bu bebeklerin gece uyanmadıklarını zannedebilirler” diye konuştu.
“ÇOCUKLARDA UYKU SORUNU GELİŞİMLERİNİ ETKİLİYOR”
Birinci çocukluk periyodundaki çocukların her gece 11-13 saat kadar uyumasını öneren Seven, “Bu periyotta birden fazla çocuk gece boyunca uyur ve gündüzleri de bir sefer öğle uykusuna yatar. Kıymetli olan çocuğun yalnızca uyuması değil tıpkı vakitte bölünmeyen bir uyku nizamına sahip olmasıdır. Tıpkı vakitte bazen bu periyottaki çocukların uyuması, yatma vakti rutini uzadığı için güç olmaktadır. Yapılan bir araştırma yatma vaktine karşı gösterilen direncin çocukta davranım sıkıntıları ya da hiperaktivite ile alakalı olduğunu ortaya koymuştur.
Çocuklar Narkolepsi yani gün içinde çok ölçüde ahenge, insomnia yani uykuya dalmada ya da uykuyu sürdürmede zahmet ve kabus görme üzere bir çok uyku sorunu yaşayabilirler. Varsayımlara nazaran çocukların yüzde 40’tan fazlası gelişimlerinin bir periyodunda uyku sorunu yaşamaktadır. Araştırmalar uyku sorunu yaşamış çocukların yaşamayanlara nazaran daha fazla depresyon ve telaş belirtileri gösterdiğini ortaya koymuştur. Diğer bir çalışma 3 – 8 yaş aralığında uyku sorunu yaşayan çocukların, ergenlik periyodunda uyuşturucu kullanımı ve depresyon üzere sıkıntılar geliştirebildiklerini ortaya koymuştur. Yeni araştırmalar çocukluktaki kısa müddetli uykunun çok kiloyla irtibatlı olduğunu da göstermiştir” biçiminde konuştu.
Çocuklarda uyku meselelerinin en önemli nedenlerini sıralan Seven, daima dert, yaşanılan gerilimli olaylar, daima cezalandırma ve istismar, uygun olmayan uyku ortamları, kullanılan ilaçlar ve ağrılı durumlar çocuklardaki uyku sorunlarının esas nedenleri ortasında gösterdi.
Öncelikle bu üzere durumlarda bir uzmana başvurulması gerektiğini vurgulayan Seven, bebeklerde ve çocuklarda uyku ile ilgili şu tekliflerde bulundu:
BEBEĞİN PSİKO-SOSYAL DURUMUYLA İLGİLİ ALINABİLECEK TEDBİRLER
Bebeklerle inançlı bir bağ oluşturmak kıymetlidir. Bu nedenle bebekler ve küçük çocuklar ebeveynleri tarafından fizikî ve duygusal olarak rahatlatılmalıdırlar. Duygusal ve fizikî olarak rahat olmayan bebeklerde uyku sorunları görülebilir.
Bilhassa 6 ve 9. aylar ortasında bebekler dış etraflarının daha fazla farkına varırlar ve kaygı davranışları sergilemeye başlarlar. Bu devir uyku alışkanlıkları için kritiktir. Kaygı durumlarında bebek anne ya da bakım veren tarafından rahatlatılmalıdır.
Ceza alan çocuklar uyku sorunları gösterebilirler. Disiplin oluşturmak için daima ceza vermek uyku sorunlarına neden olur.
Ebeveynlerin çocuklarını terk etme yahut aileden uzaklaştırma üzere tehditlerden kaçınmaları gerekir.
Çocuk olumlu davranışlara cesaretlendirilmelidir. Özgüven eksikliği yaşayan çocuklarda korku arttığı için uyku sorunu oluşabilir.
Uyku ile ilgili dehşetlerinin olduğunu lisana getiren çocuklar ebeveynleri tarafından dinlenmeli ve düzgün anlaşılmalı, asla bu durum ile ilgili çocukla dalga geçilmemeli, küçük düşürülmemeli, çocuğa onu anladığı ve yanında olduğu iletisi verilmeli. Ebeveyn bu durumla ilgili gerekirse bir uzmandan dayanak almalıdır.
UYKU ORTAMI İLE İLGİLİ TEDBİRLER
Bebeğin uyuduğu yatak çok yumuşak olmamalı orta sertlik tercih edilebilir.
Bebeklerin uyuyacakları oda gereğince havalandırılmış olmalı.
Bilhassa bebekler yüzükoyun yatırılmamalıdır. Bu durum ayrıyeten ani bebek ölümlerinin de en değerli nedenleri ortasındadır.
Bebeğin odasında güzele giden, rahatlatıcı, doğal içerikli ( lavanta yağı gibi) bir koku olabilir.
Uyurken bebeğe eşlik edebilecek uygun bir uyku arkadaşı edinilebilir. ( peluş bir oyuncak, bir battaniye vs.)
Rahatlatıcı hafif bir melodi dinletilebilir. Annesin kendi sesiyle söylediği içeriği hoş olan melodili kelamlar de olabilir.
Çocuğun odasında ziyadesiyle dikkat dağıtıcı uyaran olmaması, mümkün olduğunca ikazcılardan arınık olması çocuğun daha rahat uykuya dalmasını sağlayabilir.
Bebeğin uyuyacağı oda çok ışıktan arındırılmış olmalı.
Ebeveyn çocuklarını görüntü, TV vs. izledikleri ortamlarda uyutmamalı. Kimi ebeveynler bebeklerini kendileri TV izlerken ayaklarında sallayarak uyutmaktadır. Bu durum bebeklerin ya da çocukların uykuya dalma esnasında gördüklerinin ve duyduklarının uyku esnasında daima zihinlerini meşgul etmesini sağlayacak, rahat bir uyku uyumalarını engelleyecektir. Bazen bu durum çocukların gelişimlerini olumsuz etkileyebilir hatta çocuk için travmatik olabilmektedir.
GÜNLÜK RUTİNLER
Gün içerisinde çocuğun gereğince hareket ettiğinden emin olunmasıyla birlikte, uyku öncesinde hareketli idmanlardan kaçınılmalıdır.
Uyku öncesi gerekirse rahatlatıcı masaj yapılabilir.
Uyku öncesi banyo yaptırılması, çocuğu rahatlatarak uykuya geçişi kolaylaştırabilir.
Bebek uyumadan çabucak evvel çok yedirilmemeli ya da aç olmamalıdır.
Çocuğun gün boyunca susuz kalmadığından emin olunmalıdır.
Bebeğin uyumadan evvel her gün tıpkı günlük rutinlerin yapılması kaliteli uykuya katkı sağlar. Mesela banyo sonrası masaj, masaj sonrası kitap okuma, sonra uyku üzere.
Ebeveyn uyku öncesi rahatlatıcı içeriklerin olduğu çocuğa uygun kitaplar okuyabilir. Bilhassa içeriğinde çokça sevgi sözcüklerinin olduğu, çocuğun biricikliği üzerine olan kitaplar bakım veren ile bebek ortasındaki bağlanmayı da olumlu etkileyecektir.
Ebeveyn çocuğun uykusunun nizamlı olmasına dikkat etmelidir. Çocuğun uyku tertibini ve rutinini bozacak aktivitelerden kaçınmalıdır.
Ebeveynler bebeklerinin uyku tertiplerini oluşturmaya çalışırken sabırlı davranmalı kendileri de rahat olmalıdır. Hakikaten yapılan çalışmalarda bebeklerde gece uykudan uyanma sorunu, ebeveynlerin daima olarak uyku ile alakalı bahislerde bebekleriyle çok etkileşimlerine bağlı olduğu görülmüştür. Ebeveyn uyku tertibi oluştururken bilhassa çocuğun bir beden saati, uyku saati olduğunu göz arkası etmemeli, bu durum göz önüne alınarak yeni tertip oluşturulmaya çalışılmalıdır. Mesela gece saat 23.00’te uyuyan bir çocuğu saat 21.00’de uyutmak isteyen bir anne bunu evre aşama yapmalıdır. Zira çocuğun beden saati 23.00’e ayarlıdır ve bu ayarı çabucak 21.00’e almak kolay olmayacaktır. Bu sebeple birinci gün 22.30’da, sonraki gün 22.00’de, sonraki gün 21.30’da, daha sonraki gün ise 21.00’de uyutarak kademeli bir geçiş sağlanmalıdır.”
News
