Maymun çiçeği virüsü, Türkiye dahil olmak üzere birçok ülkede görülmeye devam ediyor. Uzmanlar enfekte kişinin sekresyonları ile uzun periyodik yakın temas ve cilt lezyonları yoluyla bulaşan maymun çiçeği hastalığının yayılma potansiyelinin olduğunu belirtiyor. Türkiye’de tespit edilen olay sayısı 5’e yükselirken, artan hadise sayıları nedeniyle kimi ülkelerde ‘acil durum’ ilan edildi. Afrika’da yıllardır görülen ve şu anda başta Avrupa olmak üzere ve birçok ülkede tesirini sürdüren maymun çiçeği virüsü tespit edilen birinci hastalardan farklı olarak son periyotta yeni belirtilerin ortaya çıktığını duyuruldu.
Hastalığın klinik olarak, ateş, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, deri döküntüleri ve şişmiş lenf bezleri ile kendini gösterdiğini açıklayan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji İSİM. Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tuğba Sarı, maymun çiçeğinin birinci olarak 1958 yılında laboratuvar hayvanlarında yapılan bir çalışmada tespit edildiğini söyledi. Hastalığın bu nedenle maymun çiçeği (monkeypox) olarak isimlendirildiğini ve insanlarda birinci sefer 1970 yılında Afrika’da tanımlandığını belirten Doç. Dr. Sarı, “Bugüne kadar Orta ve Batı Afrika’nın tropikal yağmur ormanlarında endemik olarak görülen maymun çiçeğinde, Mayıs 2022’den itibaren bilhassa Amerika ve Avrupa’da başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde hadiseler bildirilerek, çok yüksek hasta sayılarına ulaşıldı. Şu an dünya genelinde 28 bin 142, Türkiye’de ise 5 hasta tespit edildi. Bilindiği üzere hastalığın olağan görüldüğü yerlerden farklı bölge ve ülkelerde görülmeye başlaması nedeniyle 23 Temmuz’da Dünya Sağlık Örgütü acil durum ilan etti. Salgın yahut pandemi durumunda ise daha farklı. Covid-19’u örnek verecek olursak on binleri, yüzbinleri ve dünyanın tüm bölgelerini etkileyen bir durumdu. O nedenle de pandemi ilan edildi. Bu hastalık için şimdi daha pandemiden kelam edemeyiz” dedi.
“İNSANDAN BEŞERE KOLAY BULAŞMIYOR”
Afrika şartlarında maymun çiçeği virüsünün hayvanlardan beşere bulaşmasının enfekte hayvanların kan, beden sıvıları, deri ve mukoza lezyonlarıyla direkt temasla yahut ısırıkla meydana geldiğini kaydeden Doç. Dr. Sarı, maymunlar ve insanların rastlantısal konak olduğunu savundu. Maymun çiçeğinin doğal rezervuarının şimdi tanımlanmadığını fakat kemirgenlerin büyük ölçüde rol oynadığının düşünüldüğünü kaydeden Doç. Dr. Sarı, şöyle konuştu:
“Çiğ ve az pişmiş enfekte hayvan etlerinin ve öteki hayvansal eserlerinin yenilmesi bir risk faktörü oluşturuyor. Beşerden beşere bulaşması ise çok kolay olmuyor. Hasta kişinin sekresyonlarıyla uzun vadeli yakın temas, cilt lezyonları ile direkt bütünlüğü bozulmuş deri yahut mukozalarla (göz, burun, ağız mukozaları gibi) temas ya da yakın vakitte cilt lezyonlarından kontamine olmuş objelerle yakın temas ile bulaşma gerçekleşebiliyor. Bu formdaki temas ise genel olarak tıpkı konutu paylaşan şahıslarda, kapalı ortamlarda çok uzun vadeli yakın aralıkta bulunanlarda ve enfekte şahısla temas eden sağlık çalışanlarında risk oluşturuyor. Literatüre yeni olarak hasta bireylerin çarşaflarını değiştirenler başta olmak üzere sağlık çalışanlarına bulaşın gerçekleştiği hadiseler da girmiş durumda”
“ÇİÇEK AŞISI İLE BU HASTALIĞA KARŞI MUHAFAZA SAĞLIYOR”
Enfekte anneden bebeğe plasenta yoluyla bulaş sonucu yenidoğanda doğuştan maymun çiçeği hastalığı bulgularına rastlanabileceğine dikkat çeken Doç. Dr. Sarı; “Çiçek hastalığı, dünya üzerinden büsbütün ortadan kaldırılana kadar uygulanmış olan çiçek aşıları, maymun çiçeği hastalığına karşı da muhafaza sağlamaktadır. Ülkemizde 1980 yılına kadar çiçek aşısı rutin olarak uygulanmıştır. 1980 yılı öncesi doğumlular çiçek aşıları var ise maymun çiçeği hastalığına karşı yaklaşık yüzde 85 oranında korunmaktadır. Çiçek hastalığına karşı evvelden aşı yapıldığının göstergesi olarak ön kol üst kısmındaki aşı izi kabul edilebilir. Bugün artık, çiçek aşıları klinik kullanıma sunulmuş durumda değildir. Modifiye edilmiş atenüe aşı virüsüne (Ankara suşu) dayalı yeni bir aşı, 2019’da maymun çiçeğinin önlenmesi maksadı ile ABD Besin ve İlaç Ajansı (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansından (EMA) kullanım onayı almıştır. Bununla birlikte aşı kısıtlı olarak ulaşılabilir durumdadır. Klinik kullanımı iki doz şeklindedir” halinde konuştu.
“MAYMUN ÇİÇEĞİNİN YENİ BELİRTİLERİ ORTAYA ÇIKTI”
Maymun çiçeği hastalığının cilt lezyonlarının, 1980 yılında dünya çapında yok edildiği ilan edilen çiçek hastalığına misal olduğunun altını çizen Doç. Dr. Sarı, hastalığın ortaya çıkan yeni belirtileriyle ilgili olarak şu bilgileri paylaştı:
“Hastalığın kuluçka müddeti 21 güne kadar uzayabiliyor. Şayet kuşkulu bir durum var ise 21 gün boyunca kendimizi klinik semptomlar açısından takip etmemiz gerekiyor. Maymun çiçeği, çiçek hastalığından daha az bulaşıcı ve daha az önemli hastalığa neden oluyor. Klinik bulguları 2-4 hafta süren hastalığın dünyadaki mevt oranı yüzde 3-6 olarak tespit edilmiş durumda. Cilt lezyonları gövdeden çok yüz, kol ve bacaklarda ağırlaşma eğiliminde ve birebir vakitte ağız içi, genital bölge, göz, avuç ve ayak tabanlarında da yaralar ortaya çıkabiliyor. Lezyonların sayısı ise yalnızca birkaç adet ile birkaç bin adete kadar değişebiliyor. Fakat son bildirilen hadiselerde birtakım değişikliklerin olduğunu, ateşi ve lenf bezlerinde şişmesi olmayan ya da cilt lezyonları daha evvel bilinen seyrinden farklı olarak gelişim gösteren hastalar görüldü. En sık genç yaştaki erkeklerde görülen hastalık çocuklarda ya da daha evvel çiçek aşısı ile aşılanmış ileri yaştaki bayanlarda da ortaya çıkabiliyor”
Geliştirilen birtakım antivirallerin kesin olmamakla birlikte maymun çiçeği hastalığında tesirli olabileceğinin altını çizen Doç. Dr. Sarı, asıl tedavinin ise semptomları hafifletmek, komplikasyonları yönetmek üzerine heyeti, klinik bakım ve destekleyici tedavi olduğunu kelamlarına ekledi.
News
