Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Konukman, AKP’nin enflasyonla bir çaba programının olmadığına dikkat çekerek, “Enflasyona odaklanıp temel onu düşüreceğim diyorsan o vakit petrol ve doğalgazda ÖTV ve KDV’yi düşür” dedi.
Döviz kurunun şimdilik biraz istikrarlı gittiğini lakin yarın ne olacağının belirli olmadığını vurgulayan Konukman ile iktisattaki son gelişmeleri konuştuk.
– Enflasyon yüzde 60’ı aştı, bu oran ne kadar gerçekçi?
Şu an önümüzü göremiyoruz. Enflasyonla ilgili bize bir yol haritası lazım. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası’na bir davet yapıyorum. Bizim girdi çıktı tablosu en son 2012 yılına ilişkin. Mesela tarım imalat sanayine ne veriyor, ne alıyor. Mesela dolardaki yüzde 1’lik artış bölümlerdeki fiyatları nasıl etkiliyor. 2012’den bu yana birden fazla kesimin ithalat bağımlılığı arttı. Bu hesap olmadan fiyat komitesi gidip de firmalara fiyat kontrolü yapamaz. Merkez Bankası ile TÜİK bu oranları tekrar hesaplamalı.
– Bu hesap da yapılsa enflasyon daha da yüksek çıkar?
Dünyadaki gelişme faiz artışı istikametinde. Biz faizi yükseltmemiz gerekirken ya sabit tutuyoruz ya da pas geçiyoruz. Hatta indirecek fakat yangın daha da büyüyecek. Bu siyasetlerin kur üstündeki tesirini düşünmek dahi istemiyorum. Kaotik bir ortama gidiyoruz. Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile üretici fiyat endeksi (ÜFE) ortasındaki makası kimse konuşmuyor. ÜFE yüzde 115 olduysa TÜFE’de üç haneye hakikat sarfiyat.
– TÜFE ne vakit üç haneyi bulur?
ÜFE’nin alacağı boyutu bilmiyoruz. Şu anda TÜFE ile ÜFE ortasında tam yarı yarıya puan farkı var. Diyelim ki ÜFE yüzde 200 oldu o vakit TÜFE de üç haneli olur. Yani ÜFE ile TÜFE ortasındaki makas daralmazsa TÜFE üç haneye çıkacak.
– Büyüme düşüyor, istihdam yaratmıyor, ne öngörüyorsunuz?
Yeni bir ithal ikame stratejisiyle ilerleyen bir endüstrileşme stratejiniz olsa yerli girdilerin tartısı artarsa istihdam oranınız da artar. Siz ithal girdilere bağımlı olursanız istihdam yaratamazsınız.
HEM İŞSİZLİK HEM ARTIRIM
– Türkiye’nin önünde duran en temel problemler hangileri?
İşsizlik ve enflasyon. Bu durum bizi stagflasyona da götürür. Bunun emareleri de var. 1930’larda deflasyon devri vardı, fiyatlar yerlerde sürünüyor lakin dehşetli işsizlik vardı. 1970’lerde enflasyon var, maaşlar enflasyon karşısında eriyor. Stagflasyonda ise hem işsizlik yüksek hem de fiyatlar enflasyon periyodundaki üzere çok yüksek. Allah bu türlü devri kimseye yaşatmasın diyorum. Ancak maalesef ona gerçek gidiyoruz. Bu çok tehlikeli bir şey. Rusya-Ukrayna savaşı sineması koparır, her şey olabilir.
AKP’nin tek kederi inşaatı ve turizmi nasıl canlandırırım. Enflasyonla bir gayret programları yok. Enflasyona odaklanıp temel onu düşüreceğim diyorsan o vakit petrol ve doğalgazda ÖTV ve KDV’yi düşür.
KURDA YARIN NE OLACAĞI BELİRLİ DEĞİL
– Türkiye nasıl bir krizin içinde?
Türkiye kriz içindeyken Covid-19’a yakalandı, bu tüm istikrarları de bozdu. Türkiye inatla Covid yardımlarını bütçe üzerinden götürmedi. Daha çok işsizlik sigortası fonu üzerinden toplumsal dayanışma yardımlaşma fonu üzerinden gitti. Hâlâ 2022-2021 bütçesinde salgın sözcüğü geçmesine karşın bütçe kalemleri ortasında salgın için ayrılan bir kalem görünmüyor. Bu türlü bir ortamda bir de faiz operasyonu gelince sinema koptu.
– Nasıl koptu sinema?
Şayet dalgalı kur rejimini tercih etmişseniz ve para siyaseti bağımsızsa burada yalnızca faizi belirleyebilirsiniz, kuru belirleyemezsiniz. Lakin AKP bu vakte kadar her ikisini birlikte belirlemeye çalıştı. Hatta faiz sebep enflasyon sonuçtur görüşünden hareketle işi daha da denetimden çıkardı. Faizi düşük tutarsanız kur artar ve enflasyon alır başını masraf. İstikrar tümüyle bozuldu. Kuru da düşüreceğim diye art kapıdan oradan buradan swap yapıyor yapay formda eksi rezervleri olumluymuş üzere yansıtmaya çalışıyorlar. Arz zincirlerinde kopukluk olunca ve petrol fiyatları artınca kur tekrar yükseldi. Kur şimdilik biraz istikrarlı üzere gidiyor ancak yarın ne olacağı belirli değil.
KKM YASA DIŞI
– Döviz, Kur Muhafazalı Mevduatla (KKM) biraz istikrara oturdu fakat bu türlü sürecek mi?
İstikrarlı gidiyor, ancak öngörüldüğü üzere gitmiyor. KKM’ye geçerken kurun düşeceğini varsaydılar. Hazineden bir çıkış olmayacak diye düşündüler. Aksine kur üste çıktı. Bütçede muafiyet istisnalar diye kalemler vardır. Kur artarsa fark ödeyeceğim diyorsun. Bu türlü bir yasal düzenleme yok. Bu bütçe istikrarlarını bozuyor. Bütçe hakkı çok değerli bir haktır. Meclisin halk ismine yetkisi var. Artık bu yetkinin ötesine gidip harcama yapılıyor. Bütçenin tabi olduğu 5018 sayılı yasa diyor ki bu türlü bir durumda ek bütçeye gidilecek. Aksi takdirde ödenek üstü harcama yaparsınız bu da yasa dışı olur.
– Bütçedeki bu yasa dışılığa bir kılıf bulunur fakat.
Buluyorlar. 2002’den bu yana ek bütçe uygulamasına gidilmedi. Ödenek üstü harcama olursa maliyeye bakanı tamamlayıcı ödenek istiyor. Böylelikle geçmiş hesabı aklıyorlar. O vakit gelecek bütçeleri kim ciddiye alır. Son 2-3 yıldır da 4749 sayılı kanuna torba kanunla süreksiz bir husus ekliyorlar. Bunlar da yetmezse buna 70 milyar lira daha eklenir deniliyor.
HER ŞEY ART KAPIDA
– Neden ek bütçeye gitmiyorlar?
Ek bütçeye giderlerse parlamentoda birebir ana bütçe üzere görüşülecek. Gelir göstermek kaydıyla yapabiliyorsun. Ancak her şey art kapıdan yapılıyor. 2021’de ise ne yüzde 5’lik borç limitini artırdılar ne de ikinci borç limitini artırdılar. Ne de borçlanma kanunda torba yasaya unsur eklediler.
– Ne yaptılar pekala?
Şeytanın aklına bile gelmeyecek sisteme başvurdular. Harcamaları yaptılar. Zira acayip vergi geliri elde ettiler. Bir torba yasa çıkardılar, bir süreksiz husus eklediler. Bu resmen anayasaya ters. Demokrasi gayretinde bütçe hakkı çok değerli. Burada sarı öküzü verdiğiniz andan itibaren öbür kanunlarda her şey olur. Bütçe kanununu işlemez hale getirenler öteki kanunları da işlemez hale getirirler. 2021’de resmen örtük bütçe yerine anayasaya ters formda bir düzenleme yaptılar. Artık minimum fiyatla ikinci bir artış konuşuluyor. Bu bütçede olmak durumunda.
MAAŞ ÖDEYEMEZLER
– Ek bütçe derken ana bütçe kadar harcama yapılıyor yani?
News
