Yaklaşmakta olan İstanbul Sarsıntısı herkesin gündemindeyken gün geçmiyor ki faklı bir kentten zelzele haberi elimize ulaşmasın. Herkesin korktuğu lakin kâfi tedbirin de alınmadığını bildiğimiz sarsıntı, muhtemel senaryolarıyla kan donduruyor.

Uzmanlar bu büyük felakete hazırlıklı olmak için neler yapılmasını söylüyor, sarsıntı öncesinde hangi hazırlıklar yapılmalı, sarsıntı anında nasıl davranılmalı ve zelzeleden sonra hangi yol izlenmeli?

İşte asla ihmal edilmemesi gereken kurallarıyla zelzeleye hazırlık yönergesi…

ZELZELE ÖNCESİ ALINACAK TEDBİRLER

* Yerleşim bölgeleri titizlikle belirlenmelidir. Kaygan ve ovalık bölgeler iskana açılmamalıdır. Konutlar gevşek toprağa sahip meyilli yerlere yapılmamalıdır.

* Yapılar sarsıntı tesirlerine karşı güçlü inşa edilmelidir. (Yapı Tekniğine ve İnşaat Yönetmeliğine uygun olarak)

* İmar planında konuta ayrılmış yerler dışındaki yerlere mesken ve bina yapılmamalıdır.

* Dik yarların yakınına, dik boğaz ve vadilerin içine bina yapılmamalıdır.

* Çok kar yağan ve çığ gelen yamaçlarda bina yapılmamalıdır.

* Mevcut binaların dayanıklılıkları artırılmalıdır.

* Konutlara zelzele sigortası yaptırılmalıdır.

* Bu tedbirlerin yanı sıra yapısal olamayan, yani binadan değil de eşyalardan kaynaklanacak hasarlardan korunmak için günlük kullandığımız eşyalarımızın konut içerisine yerleştirilmesinde aşağıda sayılan tedbirleri almalıyız:

* Dolap üzerine konulan eşya ve ofis materyalleri kayarak düşmelerini önlemek için plastik tutucu gereç yahut yapıştırıcılarla sabitlenmelidir.

* Soba ve öbür ısıtıcılar sağlam materyallerle duvara yahut yere sabitlenmelidir.

* Dolaplar ve devrilebilecek gibisi eşyalar birbirine ve duvara sabitlenmelidir. Şayet sabitlenen eşya ve duvar ortasında boşluk kalıyorsa, çarpma tesirini düşürmek için ortaya bir dolgu gereci konulmalıdır.

* Tavan ve duvara asılan avize, klima vb. aygıtlar bulundukları yere yüklerini taşıyacak biçimde, duvar ve pencerelerden gereğince uzağa ve kanca ile asılmalıdır.

* İçinde ağır eşyalar bulunan dolap kapakları mekanik kilitler takılarak sıkıca kapalı kalmaları sağlanmalı.

* Tezgah üzerindeki kayabilecek beyaz eşyaların altına metal profil koyarak bunların kayması önlenmelidir.

* Zehirli, patlayıcı, yanıcı hususlar düşmeyecek bir pozisyonda sabitlenmeli ve kırılmayacak bir formda depolanmalıdır. Bu unsurların üzerlerine fosforlu, belirleyici etiketler konulmalıdır.

* Rafların önüne elastik bant ya da tel eklenebilir. Küçük objeler ve şişeler, birbirlerine çarpmayacak ve devrilmeyecek formda, kutuların içine yerleştirilmelidir.

* Gaz kaçağı ve yangına karşı, gaz vanası ve elektrik sigortaları otomatik hale getirilmelidir.

* Binadan hemen çıkmak için kullanılacak yollardaki tehlikeler ortadan kaldırılmalı, bu yollar işaretlenmeli, çıkışı engelleyebilecek eşyalar çıkış yolu üzerinden kaldırılmalıdır.

* Geniş çıkış yolları oluşturulmalıdır. Dışa hakikat açılan kapılar kullanılmalı, acil çıkış kapıları kilitli olmamalıdır. Acil çıkışlar aydınlatılmalıdır.

* Karyolalar pencerenin ve üzerine devrilebilecek ağır dolapların yanına konulmamalı, karyolanın üzerinde ağır eşya olan raf bulundurulmamalıdır.

* Tüm bireylerin iştiraki ile (evde, iş yerinde, apartmanda, okulda) “Afete hazırlık planları” yapılmalı, her altı ayda bir bu plan gözden geçirilmelidir. Vakit zaman bu plana nazaran nasıl davranılması gerektiğinin tatbikatları yapılmalıdır.

* Bir afet ve acil durumda meskene ulaşılamayacak durumlar için aile bireyleri ile bağlantının nasıl sağlanacağı, alternatif buluşma yerleri ve bireylerin ulaşabileceği bölge dışı irtibat bireyi (ev, işyeri, okul içinde, dışında ve ya mahalle dışında) belirlenmelidir.

* Değerli evraklar (kimlik kartları, tapu, sigorta dokümanları, sağlık karnesi, diplomalar, pasaport, banka cüzdanı vb.) kopyaları hazırlanarak su geçirmeyecek bir biçimde saklanmalı, ayrıyeten bu evrakların bir örneği de bölge dışı ilişki bireyinde bulunmalıdır.

* Bina idaresince evvelden belirlenen, mesken yahut iş yerinin özelliği ve büyüklüğüne nazaran uygun yangın söndürme aygıtı kesinlikle bulundurulmalı ve periyodik bakımları da yaptırılmalıdır. Bu aygıtlar;

* Basitçe ulaşılabilecek bir yerde tutulmalıdır.

* Yeri herkes tarafından bilinmelidir.

* Duvara sıkıca sabitlenmelidir.

* Her yıl ilgili firma tarafından bakımı yapılmalıdır.

* Bir kere kullanıldıktan sonra kesinlikle tekrar doldurulmalıdır.

* Binalarda asansörlerin kapı yanlarına “Deprem Sırasında Kullanılmaz” levhası asılmalıdır.

SARSINTI ANINDA YAPILMASI GEREKENLER SARSINTI ANINDA BİNA İÇERİSİNDEYSENİZ

Mutlaka panik yapılmamalıdır.

* Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere vb. eşyalardan uzak durulmalıdır.

* Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş masa altına yahut dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık üzere muhafaza sağlayabilecek eşya yanına çömelerek hayat üçgeni oluşturulmalıdır.

* Baş iki el ortasına alınarak yahut bir esirgeyici (yastık, kitap vb) gereç ile korunmalıdır. Sarsıntı geçene kadar bu konumda beklenmelidir.

* İnançlı bir yer bulup, diz üstü ÇÖK, Başını ve enseni koruyacak biçimde KAPAN, Düşmemek için sabit bir yere TUTUN

* Merdivenlere ya da çıkışlara yanlışsız koşulmamalıdır.

* Balkona çıkılmamalıdır.

* Balkonlardan ya da pencerelerden aşağıya atlanmamalıdır.

* Katiyetle asansör kullanılmamalıdır.

* Telefonlar acil durum ve yangınları bildirmek dışında kullanılmamalıdır.

* Kibrit, çakmak yakılmamalı, elektrik düğmelerine dokunulmamalıdır.

* Tekerlekli sandalyede isek tekerlekler kilitlenerek baş ve boyun muhafazaya alınmalıdır.

* Mutfak, imalathane, laboratuvar üzere iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak, fırın ve bu üzere aygıtlar kapatılmalı, dökülebilecek gereç ve hususlardan uzaklaşılmalıdır.

* Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatılmalı, soba ve ısıtıcılar söndürülmelidir.

* Öbür güvenlik tedbirleri alınarak gerekli olan eşya ve materyaller alınarak bina daha evvel tespit edilen yoldan derhal terk edilip toplanma bölgesine gidilmelidir.

* Okulda sınıfta ya da ofiste ise sağlam sıra, masa altlarında yahut yanında; koridorda ise duvarın yanına hayat üçgeni oluşturacak halde ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile baş ve boyun korunmalıdır.

* Pencerelerden ve camdan yapılmış eşyalardan uzak durulmalıdır.

SARSINTI ANINDA AÇIK ALANDAYSANIZ

* Güç çizgileri ve direklerinden, ağaçlardan, öbür binalardan ve duvar tabanlarından uzaklaşılmalıdır. Açık yerde çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olunmalıdır.

* Toprak kayması olabilecek, taş yahut kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunulmamalıdır. Bu türlü bir ortamda bulunuluyorsa seri biçimde inançlı bir ortama geçilmelidir.

* Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı önlemli olunmalıdır.

* Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz sınırlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olunmalıdır.

* Deniz kıyısından uzaklaşılmalıdır.

ZELZELE ANINDA ARAÇ KULLANIYORSANIZ

Sarsıntı sırasında karayolunda seyir halindeyseniz;

* Bulunduğunuz yer inançlı ise; yolu kapatmadan sağa yanaşıp durulmalıdır. Kontak anahtarı yerinde bırakılıp, pencereler kapalı olarak araç içerisinde beklenmelidir. Sarsıntı durduktan sonra açık alanlara gidilmelidir.

* Araç meskun mahallerde ya da inançlı bir yerde değilse (ağaç ya da güç çizgileri yahut direklerinin yanında, köprü üstünde vb.); durdurulmalı, kontak anahtarı üzerinde bırakılarak terk edilmeli ve trafikten uzak açık alanlara gidilmelidir.

* Sarsıntı sırasında bir tünelin içindeyseniz ve çıkışa yakın değilseniz; araç durdurulup aşağıya inilmeli ve yanına yan yatarak ayaklar karına çekilip, ellerle baş ve boyun korunmalıdır. (ÇÖK-KAPAN-TUTUN)

* Kapalı bir otoparkta iseniz; araç dışına çıkılıp, yanına yan yatarak, ellerle baş ve boyun korunmalıdır. Üstten düşebilecek tavan, tünel üzere büyük kitleler aracı tahminen ezecek ancak yok etmeyecektir. Araç içinde olduğunuz takdirde, aracın üzerine düşen bir modül ile aracın içinde ezilebilirsiniz.

METRODA YAHUT ÖBÜR TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDAYSANIZ

* Gerekmedikçe, katiyetle metro ve trenden inilmemelidir. Elektriğe kapılabilirsiniz yahut öteki çizgiden gelen öteki bir metro yada tren size çarpabilir.

* Sarsıntı bitinceye kadar metro ya da trenin içinde, sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk yahut rastgele bir yere tutunmalı, metro yahut tren çalışanı tarafından verilen talimatlara uyulmalıdır.

ZELZELE SONRASINDA YAPILMASI GEREKENLER

KAPALI ALANDAYSANIZ

Evvel kendi emniyetinizden emin olun.

* Sonra etrafınızda yardım edebileceğiniz kimse olup olmadığını denetim edin.

* Sarsıntılardan sonra çıkan yangınlar hayli sık görülen ikincil afetlerdir. Bu nedenle şayet gaz kokusu alırsanız, gaz vanasını kapatın. Camları ve kapıları açın. Çabucak binayı terk edin.

* Dökülen tehlikeli hususları temizleyin.

* Yerinden oynayan telefon ahizelerini telefonun üstüne koyun.

* Acil durum çantanızı yanınıza alın, mahalle buluşma noktanıza gerçek harekete geçin.

* Radyo ve televizyon üzere kitle bağlantı araçlarıyla size yapılacak ihtarları dinleyin.

* Cadde ve sokakları acil yardım araçları için boş bırakın.

* Her büyük sarsıntıdan sonra kesinlikle artçı zelzeleler olur. Artçı sarsıntılar vakit içerisinde seyrekleşir ve büyüklükleri azalır. Artçı sarsıntılar hasarlı binalarda ziyana yol açabilir. Bu nedenle sarsıntılar büsbütün bitene kadar hasarlı binalara girilmemelidir. Artçı sarsıntılar sırasında da ana sarsıntıda yapılması gerekenler yapılmalıdır.

AÇIK ALANDAYSANIZ

* Etrafınızdaki hasara dikkat ederek bunları not edin.

* Hasarlı binalardan ve güç nakil çizgilerinden uzak durun.

* Evvel yakın etrafınızda acil yardıma gerek duyanlara yardım edin.

* Sonra mahalle toplanma noktanıza gidin.

* Yardım çalışmalarına katılın. Özel ilgiye gereksinimi olan afetzedelere -yaşlılar, bebekler, gebeler, engelliler- yardımcı olun.

YIKINTI ALTINDA MAHSUR KALDIYSANIZ

* Paniklemeden durumunuzu denetim edin.

* Hareket kabiliyetiniz kısıtlanmışsa çıkış için hayatınızı riske atacak hareketlere kalkışmayın. Biliniz ki kurtarma takımları en kısa vakitte size ulaşmak için efor gösterecektir.

* Gücünüzü en tasarruflu biçimde kullanmak için hareketlerinizi denetim altında tutun.

* El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız su, kalorifer, gaz tesisatlarına, tabana vurmak suretiyle varlığınızı duyurmaya çalışın.

* Sesinizi kullanabiliyorsanız kurtarma takımlarının seslerini duymaya ve onlara seslenmeye çalışınız. Lakin gücünüzü denetimli kullanın.