Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra birtakım millyetçi rahipler, Moskova’dan koparak kendi kilise teşkilatlarını kurmuştu. 2018 yılında Fener Patrikhanesi, bu milliyetçi kiliseleri kendi himayesine aldı ve Ukrayna’nın Moskova Patrikhanesi’nin değil, kendisinin dini alanına girdiğini duyurdu. Ukrayna, Moskova Patrikhanesi açısından büyük değer taşıyordu, bu nedenle Fener’in bu kararı, Moskova’nın Fener’le bağlantıları koparmasına yol açtı. Bu, dini bir sorundan ibaret değildi: Doğu Avrupa halklarının büyük kısmı Ortodoks olduğu için 1940’ların ortalarından beridir Doğu Avrupa ve Balkanlar’daki halklar üzerindeki nüfuz çabasında ABD ve Rusya, dini sisteme başvuruyor. O tarihlerden beridir Kremlin idaresi, Doğu Avrupa’daki halkları etkilemede Moskova Patrikhanesi’ni kullanırken Fener Patrikhanesi, ABD’nin bu coğrafyadaki siyasetlerinin desteğini oluşturmakta.
Fakat Rusya’nın 2014’te Ukrayna’nın Kırım Yarımadası’nı ilhak etmesi, son olarak da Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlaması, Moskova Patrikhanesi’ni çok güç duruma soktu. Zira Moskova Patrikhanesi bir taraftan, çabucak her bahiste Rusya idaresini destekliyor lakin başka taraftan da Rus ve Ukrayna halklarının kardeş olduğunu savunuyor. Ama iki ülkenin çatışması, Ukrayna’da Moskova Patrikhanesi’ne bağlı olanların kopması riskini doğuruyor. Bu savaş başladığında bir taraftan bu savaşın kutsal olduğunu söylerken öbür taraftan da “kardeş kanının dökülmesine” bir an evvel son verilmesi dileklerini lisana getirdi. Ama bu dileği de Ukrayna’da Moskova Kilisesi’nden kopuşlara pürüz olamadı. Ukrayna’da savaşla birlikte Rusya’yla irtibatlı her şey düşman olarak görülüyor. O nedenle, Moskova’ya bağlı cemaatlerin büyük kısmı, ayinlerde Patrik Kiril’in ismini anmayı bıraktı. Ukrayna’da Moskova’ya bağlı kiliseler, Ukrayna ordusunun başarısı için dua edip Ukrayna ordusu için yardım toplamaya başladı. Kimi cemaatlerse Fener’e geçmeye başladı. Fener’in Ukrayna temsilcisi, bütün Ortodoksları Fener’e geçmeye çağırdı.
Şayet Rusya, bu savaşı vaktinde makul bir formda bitirmezse Ukrayna’yı büsbütün kendisinden uzaklaştırdığı üzere ABD’nin dini planlarına da yer yaratmış olacak.
Bu mevzuları irdeleyen, Cumhuriyet Yayınları’ndan çıkan “Rusya-Batı Çatışması’nda Fener Rum Patrikhanesi” isimli kitabımı, bu vesileyle, tekrar tavsiye ediyorum. Kitabı şu adresten sipariş edebilirsiniz: https://www.cumhuriyetkitap.com.tr/rusya-bati-catismasinda-fener-rum-patrikhanesi
News
